2023-يىلىدا دۇنيادا يۈزبەرگەن 15 چوڭ ۋەقە
2023-يىلى
ئۇيغۇر ئاگېنىتلىقى خەلقئارا تاراتقۇلارنىڭ ئۆلچىمى بويىچە، دۇنيا، ختاي ۋە ئۇيغۇرلارغا ئائىت مۇھىم خەۋەرلەرنى باھالاپ چىقىدۇ.باھالاش ئۆلچىمى ئايرىم ئىلان قىلىندى.
2023-يىللىق خەلقئارادىكى 15 خەۋەر تۆۋەندىكىچە:
1-يانۋاردا بىرازىلىيەنىڭ رادىكال سولچى پېرەزدىنتى لۇلا دا سلۋا تەختكە چىقىپ، لاتىن ئامېرىكىسى قېتئەسنىڭ ئامېرىكىغا قارشى تۇرۇش ۋە ختايغا يېقىنلىشش قەدىمىنى كۈچەيتتى.
2-فېۋرال ئىيدا تۈركىيە ۋە سۈرىيەدە 7-8 بال يەر تەۋرەپ، تۈركىيەدە 45 مىڭدىن ئارتۇق، سۈرىيەدە 7 مىڭدىن ئارتۇق كىشى ى قازا قىلدى.
3-ختاينىڭ ياراشتۇرۇشى بىلەن ئوتتۇرا شەرقتىكى ئىككى چوڭ دۈشمەن كۈچ-سەئۇدى ئەرەبستان بىلەن ئىران يارىشپ دىپلوماتىك مۇناسۋەت ئورناتتى، ختاينىڭ ئوتتۇرا شەرقتىكى تەسر كۈچى زورايدى.
4-ھىندستاننىڭ نوپۇسى 1 مىلىيارد 429 مىلىيونغا يېتىپ، ختاينىڭ 1 مىلىيارد 426 مىلىيون نوپۇسدىن ئاشتى ۋە دۇنيادىكى نوپۇسى ئەڭ كۆپ دۆلەت بولۇپ قالدى.
5-فىرانسيەدە پىرەزدىنت ماكروننىڭ پېينسىيە يېشىنى 62دىن 64 كە كۆتۈرۈش ئسلاھاتى نەچچە ئايلىق نامايىشقا سەۋەب بولغان بولسمۇ،نەتىجىدە يەنىلا ماقۇللاندى.
6-چارلېز 3 بۈيۈك بېرىتانىيە تەختىگە ئولتۇرۇپ، 2022-يىلى ئۆلۈپ كەتكەن ئايال پادىشاھ ئېلزابىتنىڭ تەختىگە چىقىپ پادىشاھ بولدى.
7-تۈركىيە پېرەزدىنتى رەجەپ تايىپ ئەردوغان قايتا پېرەزدىنتىلىققا سايلىنىپ، تۈركىيەنىڭ ئەڭ ئۇزۇن باشلىق بولغان پىرەزدىنتى بولۇش قەدىمىنى باشلىدى.
8-ئۇكرائىنا روسيەگە قارشى قايتۇرما ھۇجۇمىنى باشلىدى، چوڭ ئۈنۈم قازىنالمىسمۇ ئەمما روسيەگە قاخشاتقۇچ زەربە بىرىپ ئالغا ئىلگىرىلەش يولىنى توستى.
9-روسيەنىڭ ۋاگېنىر ئارمىيسى لىدىر پىرىگوۋژىن ئسيان كۆتۈرۈپ،موسكۋاغا يۈرۈش قىلىدى، بىلاروسيەنىڭ كىلىشتۈرۈشى بىلەن ئارقىغا چېكىندى.كىين پۇتىن تەرىپىدىن قەستلەپ ئۆلتۈرۈلدى.
10-ئافرىقانىڭ نىگىر ۋە گابون دۆلەتلىرىدە روسپەرەس ئارمىيە ئسيان قوزغاپ ھاكېمىيەتنى قولىغا ئالدى.
11-سابىق پىرەزدىنت دونالد تىرامپ ئوخشمىغان شتات تەرىپىدىن 91 جنايەت بىلەن ئەيىپلەندى.
12-خاماس ئسرائىلىيەگە ھۇجۇم قىلدى، ئسرائىلىيە گازازغا قايتۇرما ھۇجۇم بىلەن بېسپ كىردى.مېڭلىغان بېگۇناھ خەلق ئۇرۇش قۇربانى بولۇش داۋاملاشماقتا.
13-يەر شارىدا سۈنئىي ئەقلىي ئىقتىدار تېز تەرەققىي قىلدى، خەلقئارا جەمئىيەت تەرەققىيات بىلەن ئىدارە قىلىشقا تەڭ ئەھمىيەت بېرىشنى مۇراجىئەت قىلدى.
14-«ئېل نىنو» ھادىسىسى پۈتۈن دۇنيادا ناچار ھاۋا رايى ھادىسىلىرىنىڭ كۆپ يۈز بېرىشىنى كەلتۈرۈپ چىقاردى، 2023-يىلى خاتىرىلەنگەندىن بۇيانقى «ئەڭ ئىسسىق بىر يىل» بولدى.
15-ختاينىڭ تەسر كۈچى زوريىپ، شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتى بىلەن كېسەك ئالتۇن مېخانىزمى ئەزا كۆپەيتتى، ئافرىقا ئىتتىپاقى تەكلىپكە بىنائەن 20 دۆلەت گۇرۇھىغا قاتناشتى.
